*Lĩnh vực khoa học: Khoa học xã hội và nhân văn

* Đơn vị thực hiện: Ban Dân vận Tỉnh ủy

*Thời gian thực hiện: 2013

*Chủ nhiệm đề tài: Hoàng Thị Chiển

* Mục tiêu:

Mục tiêu chung

Làm sáng tỏ vấn đề cơ sở lý luận, thực tiễn vai trò tự quản của đồng bào các dân tộc thiểu số tỉnh Hoà Bình. Đánh giá đúng thực trạng về việc tự quản và phát huy vai trò tự quản của cộng đồng dân cư xóm, bản trong quá trình tập hợp, vận động nhân dân các dân tộc thiểu số trong tỉnh thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ chính trị của địa phương cơ sở.

Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hoá một số vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn về tự quản và vai trò tự quản của cộng đồng dân cư; bản chất của công tác dân vận trong việc phát huy vai trò tự quản của cộng đồng dân cư xóm, bản.

- Đánh giá thực trạng về đội ngũ cán bộ xóm, bản và người có uy tín trong cộng đồng dân cư; vai trò của cấp uỷ và các tổ chức chính trị xã hội ở cơ sở. Những kết qủa đạt được, những hạn chế yếu kém và nguyên nhân.

- Trên cơ sở khảo sát, nghiên cứu thực trạng công tác tự quản của cộng đồng dân cư xóm, bản đề xuất các giải pháp nhằm phát huy vai trò tự quản của đồng bào các dân tộc thiểu số trong công tác dân vận tại xóm, bản ở tỉnh Hòa Bình trong thời gian tới.

* Nội dung:

Nội dung 1: Cơ cở lý luận, thực tiễn và bản chất của “Tự quản”

Nội dung 2: Khảo sát, đánh giá thực trạng vai trò tự quản

Nội dung 3: Dự báo và đề xuất các nhóm giải pháp

* Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp nghiên cứu lý luận:

- Phương pháp điều tra, khảo sát

- Phương pháp phân tích

- Phương pháp tổng hợp

- Phương pháp thống kê

- Phương pháp điều tra;

- Phương pháp phỏng vấn;

- Phương pháp chuyên gia,

* Kết quả đạt được:

- Đã nêu lên cơ sở lý luận và những vấn đề cơ bản về “Tự quản” và công tác dân vận vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

- Đã tổ chức tập huấn phương pháp điều tra khảo sát cho 25 người bao gồm: Ban chủ nhiệm đề tài, cán bộ Ban Dân vận Tỉnh ủy, Trưởng, phó Ban dân vận các huyện, thành ủy

- Đã thu thập 881 phiếu điều tra tại 150 xóm (bản), 30 xã của 6 huyện trong tỉnh : Huyện Lạc Sơn, Tân Lạc, Mai Châu, Đà Bắc, Cao Phong, Kim Bôi ( riêng phiếu số 4 điều tra ở 11 huyện, thành ủy)

          - Thực trạng vai trò tự quản của cộng đồng dân cư tại xóm, bản trong công tác dân vận tỉnh Hòa Bình hiện nay.

          - Đề xuất 04 nhóm giải pháp nhằm phát huy vai trò tự quản của cộng đồng dân cư (xóm,bản) trong công tác dân vận tại tỉnh Hòa Bình trong thời gian tới

          * Kiến nghị:

+ Với Trung ương

- Đề nghị Ban Dân vận Trung ương tiếp tục nghiên cứu, xây dựng Đề án về phát huy vai trò tự quản của cộng đồng dân cư, triển khai thực hiện thí điểm, rút kinh nghiệm, tham mưu giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị, Nghị quyết lãnh đạo về tăng cường phát huy vai trò tự quản của cộng đồng dân cư trong thời gian tới.

+ Đề nghị các Đảng bộ tiếp tục làm tốt nhiệm vụ quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng, Nhà nước về công tác dân vận và việc phát huy vai trò tự quản của cộng đồng dân cư xóm, bản

- Công tác dân vận không chỉ là trách nhiệm của các tổ chức trong hệ thống chính trị mà còn là công việc của các tổ chức quần chúng. Cán bộ, đảng viên trong các xóm, bản cần tham gia vào các tổ chức quần chúng, làm nòng cốt, truyên truyền vận động quần chúng, hướng hoạt động của tổ chức đi đúng chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.

- Tranh thủ, lôi cuốn, tổ chức mọi lực lượng trong cộng đồng dân cư xóm, bản vào công tác dân vận. Cán bộ trong hệ thống chính trị vừa trực tiếp làm công tác dân vận vừa thông qua dân để vận động dân.

- Mở rộng tự quản của cộng đồng dân cư ở các xóm, bản trên cơ sở phát huy mặt tích cực, hạn chế tiêu cực của tự quản cộng đồng truyền thống. Khuyến khích các hình thức tổ chức tự quản tại xóm, bản. Các tổ chức trong hệ thống chính trị lãnh đạo, quản lý, hướng dẫn, hỗ trợ để dân tự lo, tự liệu, tự bàn, tự quyết, tự làm, tự quản, tự hưởng, tự vươn lên, khắc phục tư tưởng ỷ lại, bao cấp. Thực hiện lấy trí dân, sức dân làm lợi cho dân.

- Đề nghị Tỉnh uỷ ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tự quản ở cơ sở; đồng thời có quy định, hướng dẫn các cấp ủy Đảng, Chính quyền chỉ đạo xây dựng, nhân rộng các mô hình tự quản ở cơ sở, kịp thời biểu dương, khen thưởng đối với tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu trong hoạt động tự quản.

- Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, phát động phong trào thi đua về tự quản trong các xóm, bản.

+ Đề nghị các cấp chính quyền

- Hỗ trợ tăng cường năng lực cho các cộng đồng dân cư xóm, bản để nông dân tích cực, tự giác tham gia phát triển nông thôn, như cho vay vốn ưu đãi; hỗ trợ cho việc tổ chức dạy nghề, hỗ trợ giá giống cây, giống con mới; trợ giá máy móc, vật tư sản xuất nông nghiệp, có chính sách tiêu thụ nông phẩm, xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội nông thôn: điện, đường, trường, trạm, cầu cống, kênh mương, các thiết chế văn hóa, công nghệ bảo vệ môi trường.

- Tổ chức, hướng dẫn xây dựng các hình thức hợp tác trong nông thôn như hợp tác xã và các tổ chức nghề nghiệp của nông dân mang tính xã hội và tương trợ lẫn nhau. Quan tâm, có chính sách thỏa đáng đối với việc phát triển kinh tế trang trại. Đối xử công bằng giữa các doanh nghiệp nông nghiệp, tiểu thủ cộng nghiệp và công nghiệp nông thôn với các cơ sở công nghiệp lớn.

- Quan tâm đẩy mạnh công tác tuyên truyền, khuyến khích về sự tự quản của cộng đồng dân cư, thường xuyên mở các lớp tập huấn về công tác tự quản cho đội ngũ cán bộ ở xóm, tổ...

- Định kỳ tổ chức lấy phiếu tín nhiệm đối với trưởng xóm (trưởng thôn, trưởng bản) và các cán bộ đảng viên trong hệ thống chính trị. Nếu phiếu tín nhiệm không đủ quá 50% thì điều chuyển công tác khác.

- Phân rõ quản lý của chính quyền và tự quản của cộng đồng dân cư tại xóm, bản. Hiện tại, giữa quản lý của chính quyền cơ sở và tự quản của cộng đồng chưa phân định rõ ràng. Tính chất tự quản của cộng đồng dân cư xóm, bản mờ nhạt. Có nơi, có việc của tự quản cộng đồng xóm, bản nhưng cấp ủy đảng, chính quyền cơ sở trực tiếp đứng ra tổ chức, quản lý không để cộng đồng tự quản thực hiện, như quyên góp, tổ chức xây dựng đường xá, chùa chiền...Đang có xu hướng hành chính hóa xóm, bản. “Xu hướng này có nguy cơ biến chính quyền xã trở thành chính quyền cấp trung gian, xa dần dân chúng, cán bộ xã trở nên quan liêu. Thôn trở thành một cấp quản lý hành chính “Bất đắc dĩ”, một đơn vị mơ hồ về pháp lý”[1].

- Nhiệm vụ, trách nhiệm và quyền hạn của trưởng thôn được quy định tại “Quy chế tổ chức và hoạt động của thôn và tổ dân phố” có điều chưa cụ thể như: Tổ chức thực hiện nhiệm vụ do Ủy ban nhân dân xã giao. Nên có hướng dẫn cụ thể giao cho trưởng thôn những nhiệm vụ gì, ở lĩnh vực nào, quyền hạn đến đâu. Chính quyền cấp cơ sở chưa làm hết trách nhiệm của mình, nhiều việc đưa xuống, giao cả cho trưởng thôn, bản tổ chức thực hiện tại thôn. Hiện tại, trưởng thôn chủ yếu làm công việc do chính quyền giao, với tư cách “Đại diện cho chính quyền xã, phường, thị trấn để thực hiện một số nhiêm vụ hành chính tại thôn và tổ dân phố” một “cánh tay nối dài của chính quyền” nhiều hơn là người đại diện cho nhân dân của tổ chức tự quản cộng đồng dân cư xóm, bản.

Do phải làm nhiều việc do chính quyền giao, chế độ phụ cấp thấp và không thống nhất trong cả nước, cán bộ xóm, bản nào cũng đề nghị nâng chế độ cho trưởng thôn (và cho cán bộ trưởng các tổ chức nằm trong hệ thống chính trị tại thôn) nên cần có quy định thống nhất về chế độ hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các tổ chức tự quản ở cơ sở; có cơ chế quản lý, động viên thăm hỏi người có uy tín trong cộng đồng để tranh thủ tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.

- Cần đảm bảo những điều kiện cần thiết cả về nhận thức, cơ chế, cơ sở vật chất để cộng đồng dân cư xóm, bản tự quản. Hiện còn nhiều xóm, bản không có nơi hội họp, phải nhờ nhà dân. Tên gọi nơi hội họp chưa thống nhất: Có nơi gọi nhà văn hóa xóm, bản, nơi gọi là đình làng, trụ sở xóm…Xóm, bản nơi trực tiếp vận động, tổ chức triển khai chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và các phong trào, các cuộc vận động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân. Xã là đơn vị hành chính, nhưng chính xóm, bản mới là nơi các quan hệ trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, môi trường... được thể hiện trực tiếp, thường xuyên trong một tổ chức thồng nhất, gắn bó. Nên xác định lấy xóm, bản làm đơn vị để xây dựng và đánh giá các phong trào, như đã từng xây dựng, đánh giá về làng văn hóa, làng nghề, hợp tác xã...

- Nghiên cứu, tổng kết, phổ biến, nhân rộng điển hình xóm, bản hoạt động tự quản tốt. Cần xây dựng mô hình tự quản, hướng dẫn hoạt động tự quản của cộng đồng dân cư xóm, bản trong tình hình mới. Cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương thức xây dựng và thực hiện chế độ tự quản. Tạo điều kiện để xóm, bản tự quản, phát huy nội lực trong nhân dân.

- Hướng dẫn chính quyền xã giao cho trưởng xóm những công việc đúng với nhiệm vụ của trưởng xóm và kiểm tra trưởng xóm thực hiện đúng thẩm quyền, đặc biệt là các vấn đề về đất đai, thu góp, xử phạt; về nhận xét, đề nghị và thực hiện các chính sách xã hội cho các đối tượng tại xóm, bản.

- Chỉ đạo thực hiện nghiêm túc quy chế dân chủ ở cơ sở. Tôn trọng và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tự quản của cộng đồng dân cư xóm, bản. Thường xuyên sâu sát kiểm tra, quản lý chặt chẽ, trực tiếp các hoạt động tự quản của cộng đồng, đảm bảo đúng luật pháp.

+ Đề nghị Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân

- Cấp trên cơ sở: Thường xuyên phát động các phong trào, các cuộc vận động sát hợp với tính chất, đặc điểm của tự quản cộng đồng dân cư xóm, bản nhằm phát huy vai trò của các cá nhân, các tổ chức tự quản của cộng đồng trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa-xã hội, an ninh, quốc phòng.

- Cấp cơ sở: Phát huy vai trò nòng cốt của đoàn viên, hội viên trong hoạt động tự quản của cộng đồng dân cư xóm, bản. Phối hợp chặt chẽ với trưởng xóm trong các cuộc vận động, các phong trào, các hoạt động tự quản của cộng đồng. Vận động quyên góp đúng đối tượng, trên tinh thần tự nguyện, hợp sức dân, giám sát chặt chẽ và thúc đẩy việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Tổ chức nhân dân góp ý cho cán bộ, đảng viên, góp ý xây dựng tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể trong sạch, vững mạnh.

- Tại xóm, bản thực hiện đúng nguyên tắc: Đảng lãnh đạo, không đứng ra làm thay; chính quyền quản lý, không quan liêu, mệnh lệnh; đoàn thể phối hợp vận động, không hành chính hóa. Tôn trọng đảm bảo quyền dân chủ, phát huy vai trò làm chủ của nhân dân. Hướng dẫn dân xây dựng các hình thức tổ chức, các hoạt động tự quản, nhằm phát huy trí tuệ, nhân lực, vật lực trong dân xây dựng xóm, bản có kinh tế phát triển, văn hóa lành mạnh, xã hội yên lành, môi trường trong sạch.

• Trang trước
• Trang sau